آتش سوزی ها و انفجار تأسیسات باعث خسارات بسیاری خواهد بود. استفاده از مدلهای حریق و بکارگیری انواع سیستم اطفای حریق، از نظر اقتصاد، مالی و اجتماعی اهمیت بسیاری دارد و می تواند باعث کاهش خسارات و حتی پیشگیری و افزایش ایمنی در این محیط های کاری برای افراد بخصوص پرسنل کاری شود.
آتش سوزی های بزرگ باعث فوت انسان ها و بی خانمان شدن آنها شده است. به همین علت، یکی از اهداف سازمان های آتش نشانی و خدمات ایمنی، نجات جان انسانها، مهار و اطفای آتش سوزی و حفاظت در مقابل حریق و سوانح و عوارض ناشی از آن می باشد.
سه عامل اصلی آتش شامل:
- ماده ی قابل اشتعال (سوخت)
- اکسیژن
- حرارت
به صورت سه ضلع یک مثلث می باشد، که به مثلث آتش معروف است.
مثلث آتش عواملی که باعث ایجاد آتش هستند را نشان می دهد و راه های فرونشاندن آتش را نیز مشخص می کند. به این معنی که هر یک از اضلاع مثلث آتش حذف گردد، آتش سوزی از بین خواهد رفت.
به اساس این اصلی که گفته شد سه روش اصلی و اساسی برای خاموش کردن آتش وجود دارد، عبارت است از: محدود کردن سوخت (جداسازی)، محدود کردن اکسیژن (خفه کردن) و محدود کردن حرارت (سرد کردن).
شناسایی نوع آتش در اطفاء و خاموش کردن آن اهمیت بسزایی دارد سازمان ملی حفاظت از حریق آمریکا ، آتش سوزی ها را به نحوی که در جدول 1-1 ترسیم شده همراه با علائم مشخصه هریک از آنها ، طبقه بندی و کشور های اروپایی نیز مواد سوختنی را به نحوی که در جدول 1-2 ترسیم شده همراه با علائم مشخصه آنها طبقه بندی کرده اند.
جدول 1-1 انواع آتش سوزی بر اساس استاندارد NFPA آمریکا
جدول 1-2 انواع ماده سوختنی بر اساس استاندارد اروپا
خاموش شدن آتش سوزی در لحظه های های اولیه برای جلوگیری از صدمات جانی و مالی بسیار مهم است، انواع وسایل اطفاء برای خاموش کردن آتش سوزی شامل موارد زیر است:
- خاموش کننده های دستی
- سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک
معنی آتش: ترکیب یک ماده سوختنی با اکسیژن به 2 روش صورت میگیرد، اکسیداسیون و احتراق.
اکسید شدن یعنی ترکیب یک ماده سوختنی با اکسیژن بدون تولید نور و حرارت.
احتراق درحقیقت نوعی واکنش اکسیداسیون گرمازا است که حرارت، نور و دود تولید می نماید. از ترکیب احتراقی یک ماده قابل سوختن با اکسیژن و تبدیل مولکولها به مولکولهای دیگر و اتم های سازنده خود، نهایتا حرارت تولید. می شود.
- خاموش کننده دستی به وسیله ای گفته می شود که برای مبارزه با آتش در لحظات ابتدایی آتش سوزی طراحی و ساخته شده است، وزن آنها از یک تا 14 کیلوگرم قابلیت حمل است و استفاده مواد اطفایی را داراست
خاموش کننده های هالوژنه به دلیل تأثیر منفی بر لایه اوزن در حال حاضر تولید نمی شود.
جدول 1-5 بر طبق استاندارد بین المللی، رنگ بدنه خاموش کننده های را نشان می دهد:
انواع سیستم های اطفای حریق
سیستم ها ی اطفاء حریق اتوماتیک را می توان به ۶ دسته تقسیم کرد: سیستم اطفاء فوم، سیستم اطفاء آبی، سیستم اطفاء گازی، سیستم اطفاء پودری (آیروسل)، سیستم اطفاء مه پاش یا پودر آب، سیستم اطفاء حریق اتوماتیک.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی :
از سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی در اطفاء حریق کلاس A و جهت خنک سازی کلاس های B و C استفاده می شود. برای مصارف مجتمع های اداری، مسکونی، تجاری، ترانس های برق، هتل ها، موزه ها، پارکینگ ها، تانک ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی ها، بنادر، انبارها. انواع سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی اسپرینکلر یا اسپری آب است.
اسپرینکلر یک وسیله جلوگیری و یا کنترل آتش سوزی است زمانی که گرمای آن تا حد مجاز دمای تعریف شده برسد بصورت خودکار عمل کرده و آب را در منطقه مشخصی تخلیه می کند. انواع اسپرینکلر عبارت است از: اسپرینکلر خشک و تر.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی:
سيستم هاى اطفاء گازى بسیار تاثیر بالایی در اطفاى حريق دارند؛ به ويژه وقتی که سيستم هاى آبى قادر به اين كار نيستند. معمولاً از این سیستم جهت اطفاء حریق کلاس های A،B و Eاستفاده می شود. برخی مصارف آن عبارتند از تابلو های برق، تابلو های کنترل، تابلو های مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق های UPS، اتاق های کنترل، اتاق های Marshaling. نمونه ای از این سیستم ها در تصویر 1-1 آورده شده است.
تصویر 1-1سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل):
هر سیلندر آیروسل تشکیل شده از ذرات بسیار ریز ترکیبات پتاسیم و وجود حرارتی یا الکتریکی آن را تحریک می کند. بعد از تشخیص سیستم، این ذرات از سیلندر خارج شده و با مخلوطی از گازها (اغلب N2 ،CO2 یا بخار آب) تشکیل ماده خاموش کننده را می دهند. کمترین انرژی را ترکیبات پتاسیم دارد برای یونیزاسیون که این انرژی را از خود آتش دریافت می کند. سپس یون های پتاسیم با یون های بوجود آمده از حریق (O, H, OH) ترکیب شده و بدون کم شدن اکسیژن هوا، واکنش های پیوسته ی آتش متوقف می شود. این دستگاه تنها دستگاه موجود در دنيا مي باشد كه مي تواند در 5 كلاس آتش A، B، C، E و F مورد استفاده قرار گیرد و این موارد را خاموش کند. برخی از کاربردهای آن عبارتند از موتور برق، اتاق های UPS، اتاق کنترل، Marshaling، مواد شیمیایی، تابلو های برق، اتاق سرور ها، تابلوهای کنترل سیستم ها، تابلو های مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، دیزل ژنراتورها، پمپ ها. این مراحل نحوه ی اطفاء را می توانید در تصویر1-2 مشاهده نمایید.
تصویر1-2 مراحل نحوه ی اطفاء سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)
سیستم اطفای حریق اتوماتیک فوم
این سیستم یکی از موثرترین روش جهت اطفاء آتش سوزی کلاس B (سوخت های مایع) می باشد. همچنین در کلاس A (جامدات) نیز قابل استفاده می باشد. برخی از کاربردهای آن در انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه های هواپیما و هلی کوپتر، تأسیسات نفتی می باشد.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه پاش یا پودر آب
نحوه کار این سيستم همانگونه که از نامش مشخص است با توليد ذرات بسیار کوچک آب مي باشد. قطره های ذرات این سیستم بين 300 تا 1000 ميکرون است که باعث می شود هدایت الکتریکی آب از بین برود. این سیستم مانند دستگاه های اطفاء آبی خاصیت خنک کردن را دارند و مانند سیستم اطفاء حریق گازی مانع از رسيدن اکسيژن و هوا به آتش مي شود. درصورتی که محیطی تحت حفاظت زیادی باشد، به جای کپسول آتش نشانی آب و گاز از مخزن، پمپ و تجهیزات دیگر استفاده می شود.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک هایبریدی آب به همراه نیتروژن است. برخی از کاربردهای این دستگاه ها عبارتند هستند از توربین، پمپ، تاسیسات نفتی، کانال های کابل، موتورخانه ها هستند. سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک، جدیدترین سیستم های اطفاء حریق هستند که در آینده به همراه شناسایی مدل آتش و ارزیابی ریسک قبل از آتش سوزی توسط کارشناس در تأسیسات مهم جهت پیشگیری و ایمنی در برابر حریق بکار گرفته خواهند شد و نیز کاربرد این سیستم ها می تواند از خسارات مالی و جانی در محل استقرار تأسیسات مهم بکاهد. با توجه به مطالب ذکر شده، پژوهشگران به دنبال پاسخ به این سوال هستند که شناسائی اطفا کننده ها با بکارگیری مدلسازی نرم افزاری و استفاده از مدلهای آتش سوزی چه تأثیری بر روی ایمنی و پیشگیری از حریق در تأسیسات و محل استقرار آنها دارد؟ برای پاسخ به این ابهام به بررسی انواع مدل های حریق و مدل سازی سناریوی آتش در یک نیروگاه می پردازیم: مهمترین المان های مدل سازی حریق شامل:
- نرخ آزاد سازی گرما
- پیکربندی ناحیه نیروگاه
- پارامترهای تهویه
- جسم یا وسیله هدف در حریق
- نوع مداخله اشتعال
نرخ آزاد سازی گرما (HRR) در مدل آتش، شاید مهمترین پارامتری است که مشخص می شود.
شما ماربر گرامی، در صورت تمایل به خرید انواع سیستم های اطفای حریق قادر خواهید بود به ” فروشگاه تجهیزات آتش نشانی هایپرفایر” مراجعه نموده و ” سیستم اطفا حریق “ مورد نطر خود را ثبت سفارش نمایید.
